Radikal Fikirler Nasıl Normalleşir? Overton Penceresi ve Siyaseti Anlama Rehberi

Daha 10 yıl önce “asla olmaz” dediğiniz, hatta dile getirilmesi bile ayıp karşılanan bir fikrin bugün nasıl manşet olduğunu ve siyasi partilerin ana vaadine dönüştüğünü hiç düşündünüz mü? Bu bir tesadüf değil. Bu, siyaset biliminde “Overton Penceresi” olarak bilinen güçlü bir stratejinin sonucu. Peki, toplumun kabul edilebilir bulduğu fikirlerin çerçevesi olan bu “pencere” nedir ve nasıl bilinçli bir şekilde kaydırılır?

Overton Penceresi Tam Olarak Nedir? Joseph P. Overton tarafından geliştirilen bu model, siyasetçilerin “ne düşündüğünü” değil, halkın “neyi tartışabileceğini” ölçer. Bir siyasetçi, halkın “kabul edilebilir” bulduğu pencerenin dışında kalan bir fikri savunursa, “radikal” veya “uç” olarak damgalanır ve ciddiye alınmaz. Başarılı siyaset, pencerenin tam ortasında durmaktır.

Ancak asıl devrimcilik, siyaset yapmak değil, o “pencerenin” sınırlarını değiştirmektir.

Bir Fikir “Düşünülemez”den “Politika”ya Nasıl Dönüşür? 6 Adım:

Bu pencere, altı temel aşamadan oluşur. Bir fikrin en dipten en tepeye yolculuğu şöyledir:

1. Düşünülemez (Unthinkable): Fikir o kadar toplum dışıdır ki, savunulması delilik olarak görülür. Sadece en radikal gruplar veya akademi tarafından fısıltıyla konuşulur.
2. Radikal (Radical): Fikir artık yüksek sesle söylenmeye başlar, ancak hâlâ “tehlikeli” ve “aşırı” bulunur. Aktivistler bu fikri sokaklara taşır, medya “bu deliler ne istiyor?” diye haber yapar.
3. Kabul Edilebilir (Acceptable): Toplum, fikri duymaya alışır. Artık “tehlikeli” değil, sadece “tartışmalı” bulunur. Ana akım medya, “fikrin artı ve eksilerini” tartışan programlar yapmaya başlar.
4. Makul (Sensible): Fikir, rasyonel bir seçenek olarak görülmeye başlar. Düşünce kuruluşları (think-tank) konuyla ilgili raporlar yayınlar, fikrin topluma nasıl fayda sağlayacağı üzerine veriler sunulur.
5. Popüler (Popular): Toplumun çoğunluğu artık bu fikri desteklemeye başlar. Anketlerde fikrin desteği %50’yi geçer. Siyasetçiler, bu fikri savunmazlarsa oy kaybedeceklerini anlarlar.
6. Politika (Policy): Fikir artık o kadar normalleşmiştir ki, kanunlaşır ve devletin resmi politikası haline gelir. 10 yıl önce “düşünülemez” olan, artık “yeni normal” olmuştur.

Pencereyi Kim, Nasıl Kaydırır? Pencere kendi kendine hareket etmez. Düşünce kuruluşları, aktivistler, sosyal hareketler ve medya, pencereyi bilinçli olarak zorlar. Bazen bir fikri normalleştirmek için, pencerenin çok daha “radikal” bir ucundan başka bir fikir ortaya atılır. Bu yeni radikal fikir, asıl hedeflenen fikrin “merkeze” daha yakın ve “makul” görünmesini sağlar.

Neden Bilmeliyiz? Overton Penceresi’ni anlamak, günümüz siyasetini anlamaktır. Bir dahaki sefere medyada “saçma” veya “radikal” bir tartışma gördüğünüzde, sadece fikre odaklanmayın. Belki de asıl amaç o fikri kabul ettirmek değil, “pencereyi” yavaşça istediğiniz yöne doğru kaydırmaktır.