Şeker Nasıl Üretilir (Endüstriyel Yöntemler)

Şeker, genellikle şeker pancarı veya şeker kamışından elde edilir. Her iki bitkinin işlenme süreçleri benzer temel adımları içerir, ancak detaylarda farklılıklar gösterebilir. İşte endüstriyel şeker üretimi sürecinin temel adımları:

A. Şeker Pancarından Şeker Üretimi:

1. Hasat ve Temizlik:
Şeker pancarı tarladan hasat edilir ve fabrikaya getirilir. Fabrikada ilk iş, toprağı ve diğer yabancı maddeleri temizlemek için pancarları yıkamaktır.

2. Dilimleme (Kıyma):
Temizlenmiş pancarlar, yüzey alanını artırmak ve şeker çıkarımını kolaylaştırmak için ince, şeritler halinde dilimlenir.

3. Difüzyon (Şeker Ekstraksiyonu):
Dilimlenmiş pancar şeritleri, sıcak su (yaklaşık 70°C) dolu büyük tanklara (difüzörlere) alınır. Sıcak su, pancar hücrelerindeki şekeri (sakkarozu) çözer. Bu işlemle, içinde şeker bulunan ham bir sıvı (difüzyon suyu veya ham şıra) elde edilir. Pancar posası atık olarak kalır ve hayvan yemi olarak değerlendirilebilir.

4. Arıtma (Rafinasyon):
Elde edilen ham şıra, içindeki safsızlıkları (proteinler, pektinler, mineraller) gidermek için kireç sütü (kalsiyum hidroksit) ve karbondioksit gazı ile işlenir. Bu işlem, safsızlıkların çökmesini sağlar.
Çöken katılar filtrelenerek ayrılır, geriye berrak, temiz bir şeker çözeltisi kalır.

5. Buharlaştırma ve Kristalizasyon:
Berrak şeker çözeltisi, büyük buharlaştırıcılarda suyu buharlaştırılarak konsantre hale getirilir. Yoğunlaşan bu şurup, vakum altında (düşük basınçta) tekrar ısıtılarak şeker kristallerinin oluşması sağlanır. Bu, şekerin kristalleşme noktasına ulaşmasını sağlar.
Oluşan kristaller ve ana sıvı (melas) karışımı, massecuite olarak adlandırılır.

6. Santrifüjleme (Ayırma):
Massecuite, yüksek hızlı santrifüj makinelerine alınır. Santrifüj gücü, şeker kristallerini melastan ayırır. Kristaller makinenin içinde kalırken, koyu renkli melas dışarı atılır. Melas, daha fazla şeker içeren bir yan ürün olabilir ve başka şeker geri kazanım işlemlerinde veya alkol üretiminde kullanılabilir.

7. Kurutma ve Depolama:
Santrifüjden çıkan nemli şeker kristalleri kurutulur ve farklı boyutlarda elenerek ambalajlanır veya depolanır.

B. Şeker Kamışından Şeker Üretimi (Benzer Adımlar, Farklı Başlangıç):

1. Hasat ve Öğütme:
Şeker kamışı hasat edilir ve fabrikaya getirilir. Kamışlar yıkanır ve büyük silindirler arasında ezilerek suyu (kamış suyu) çıkarılır.

2. Arıtma ve Kaynatma:
Elde edilen kamış suyu, pancarda olduğu gibi kireç ve karbondioksit ile arıtılır. Daha sonra buharlaştırılarak konsantre hale getirilir.

3. Kristalizasyon, Santrifüjleme ve Kurutma:
Bu adımlar pancar şekerindekiyle aynıdır: Yoğun şurup kristalleştirilir, santrifüjle melastan ayrılır ve kristaller kurutulur.

Ek Notlar:
Pancar şekeri doğrudan beyaz şeker olarak üretilirken, kamış şekeri genellikle kahverengi (ham) şeker olarak üretilir ve tam beyaz şeker elde etmek için ek bir rafinasyon sürecinden geçmesi gerekebilir.
Melas, şeker üretiminin önemli bir yan ürünüdür ve alkol, maya, hayvan yemi gibi farklı endüstrilerde kullanılır.
Her iki süreç de yüksek düzeyde otomasyon ve enerji verimliliği gerektirir.