Evde sabun yapmak, kimyasal içeriklerini kontrol edebileceğiniz, kişiselleştirilmiş ve doğal bir ürün elde etmenin keyifli bir yoludur. En yaygın ev yapımı yöntemlerden biri olan “soğuk proses” yöntemini anlatacağım. Bu yöntem, güvenlik önlemleri gerektirir çünkü kostik (sodyum hidroksit) kullanılır.
Uyarı: Kostik son derece aşındırıcı bir maddedir. Sabun yapımına başlamadan önce mutlaka gözlük, eldiven ve uzun kollu giysiler giyin. Çalıştığınız alanı iyi havalandırın ve çocuklardan, evcil hayvanlardan uzak tutun.
Malzemeler:
- Kostik (Sodyum Hidroksit – NaOH): saflıkta. Kimyasal tedarikçilerden veya sabun malzemesi satan yerlerden temin edilebilir. Kesinlikle endüstriyel veya drenaj açıcı kostik kullanmayın.
- Damıtılmış Su: Kostik çözeltisi hazırlamak için. Musluk suyu mineraller içerdiğinden önerilmez.
- Katı Yağlar: Hindistan cevizi yağı (köpük ve sertlik için), hurma yağı (sertlik ve temizleyici özellik için).
- Sıvı Yağlar: Zeytinyağı (nemlendirici ve yumuşatıcı), ayçiçek yağı, kanola yağı (hafif temizleyici).
- Hassas Mutfak Tartısı: Gram cinsinden ölçüm yapabilen. Bu kritik! Tarifteki oranlara harfiyen uymanız gerekir.
- Isıya Dayanıklı Cam veya Paslanmaz Çelik Kaplar: Karıştırma için (plastik kullanmaktan kaçının, kostik plastiği etkileyebilir).
- Termometreler: İki adet (bir yağlar, bir kostik çözeltisi için).
- Silikon Spatula veya Paslanmaz Çelik Kaşık: Karıştırmak için.
- El Blenderı (Çubuk Blender): En hızlı ve etkili karıştırma yöntemi.
- Silikon Sabun Kalıpları veya Astarı Serilmiş Ahşap Kalıp: Sabunu dökmek için.
- İsteğe Bağlı: Esansiyel yağlar (koku için), doğal renk vericiler (kil, zerdeçal vb.).
Temel Bir Tarif (Örnek – Yaklaşık 500 gr sabun için):
- Kostik Çözeltisi:
- 60 gr Kostik (NaOH)
- 140 gr Damıtılmış Su
- Yağ Karışımı:
- 200 gr Zeytinyağı
- 150 gr Hindistan Cevizi Yağı
- 150 gr Hurma Yağı
Adımlar:
1. Güvenlik Önlemleri: Gözlüklerinizi, eldivenlerinizi giyin ve havalandırmayı sağlayın. Çalışma alanınızı hazırlayın.
2. Kostik Çözeltisi Hazırlama:
- Damıtılmış suyu ısıya dayanıklı bir kaba alın.
- Çok Yavaşça ve Dikkatlice, kostiki suya ekleyin. Kostik eklerken karıştırın. ASLA SUYU KOSTİĞİN ÜZERİNE DÖKMEYİN! Bu tehlikeli bir sıçramaya neden olabilir.
- Kostik suda çözünürken sıcaklık hızla yükselecektir (yaklaşık 80-90°C). Çözelti berraklaşana kadar karıştırmaya devam edin.
- Çözeltiyi bir kenara koyun ve soğumaya bırakın. Hedef sıcaklık 45-55°C arasıdır.
3. Yağ Karışımını Hazırlama:
- Katı yağları (Hindistan cevizi, hurma) bir tencerede kısık ateşte eritin.
- Eriyen katı yağların üzerine sıvı yağları (zeytinyağı) ekleyin.
- Yağ karışımının sıcaklığını bir termometre ile ölçün. Hedef sıcaklık 45-55°C arasıdır. Kostik çözeltisi ve yağların sıcaklıkları birbirine yakın olmalı (en fazla 5°C fark).
4. Birleştirme ve İz Oluşturma (Trace):
- Yağ ve kostik çözeltisi istenen sıcaklığa ulaştığında, kostik çözeltisini yavaşça yağ karışımının içine dökün. Sürekli olarak karıştırın.
- El blenderını kullanarak karıştırmaya başlayın. Başlangıçta yavaşça karıştırın, sonra hızınızı artırabilirsiniz. Karışım, kremsi bir kıvama gelene ve blenderı kaldırdığınızda yüzeyde “iz” bırakana kadar karıştırın. Bu duruma “trace” (iz) denir. İz, puding kıvamına benzer olmalı ve karışımdan bir damla aldığınızda yüzeyde kalmalıdır. Bu aşama genellikle 5-15 dakika sürer.
- İsteğe bağlı olarak, trace aşamasında esansiyel yağları ve renk vericileri ekleyip hızlıca karıştırın.
5. Kalıplama:
- Hazırladığınız sabun karışımını önceden yağlanmış veya astarlanmış kalıplara dökün.
- Yüzeyi spatula ile düzeltin.
6. Kürleme (Saponlaşma):
- Sabun kalıplarını bir bezle örtün ve sıcak bir yerde (oda sıcaklığında) bırakın.
- Sabun, ilk 24-48 saat içinde jel fazına geçerek sertleşmeye başlayacaktır. Bu süre boyunca kostik ve yağlar kimyasal olarak reaksiyona girerek sabuna dönüşür (saponlaşma).
- 24-48 saat sonra sabunu kalıplardan çıkarın ve dilimleyin (eğer somun kalıp kullandıysanız).
7. Kurutma/Olgunlaştırma (Curing):
- Dilimlenmiş sabunları hava alacak şekilde (örneğin bir tel raf üzerinde) serin ve kuru bir yere yerleştirin.
- Sabunların en az 4-6 hafta boyunca kurumaya ve olgunlaşmaya bırakın. Bu süreç, sabunun pH’ını dengelemeye, fazla suyun buharlaşmasına ve sabunun sertleşip daha uzun ömürlü olmasına yardımcı olur. İyi kürlenmiş bir sabun daha mildir ve daha iyi köpürür.
Bu süreç sonunda kendi doğal sabununuzu elde etmiş olacaksınız. Her zaman güvenlik kurallarına uymayı ve tarif oranlarını hassasça takip etmeyi unutmayın.
